Keep (it) Swinging: Ben Op Zijn Best - Ben Websters laatste jaren

Ben Op Zijn Best: BEN WEBSTER's Laatste Jaren
Hij is een legende, een begrip en hij IS er (Michiel de Ruyter) Hans Koert

Ben Op Zijn Best - Ben Websters laatste jaren (Nederlands) - Ben At His Best: Ben Websters last years in Holland ( English) - Ben Webster's laatste optreden in de Twee Spieghels: Een eerbetoon ( Nederlands) Ben Webster's Final Concert at the Twee Spieghels: A Tribute ( English)

In de tweede helft van de twintigste eeuw woonden er nogal wat Amerikaanse jazzmusici in Europa, waar ze enthousiast publiek vonden en zich niet gediscrimineerd voelden vanwege hun ras. In de VS was de rassendiscriminatie nog voelbaar op alle fronten en zwarte musici ondervonden allerlei problemen als ze in een gemengde band voor blank publiek optraden. Verschillende grote namen verhuisden dan ook naar Europa, zoals bijvoorbeeld Don Byas, Dexter Gordon en Ben Webster, die alle drie in Nederland een nieuw thuis vonden.

Ben Webster in Kopenhagen: v.l.n.r.: Alex Riel slagwerk - Kenny Drew piano - Ben Webster tenorsax en Niels-Henning Ørsted Pedersen bas. 1965 (foto: Jan Persson).
Ben Webster, geboren in maart 1909 in Kansas City, verruilde in de jaren zestig zijn vaderland voor Kopenhagen en ging later in Amsterdam wonen, na een lange carrière in de grote orkesten van Bennie Moten, Fletcher Henderson en Duke Ellington.

Hoewel hij begin jaren zestig toch nog heel wat optredens in de VS mocht verzorgen, liep het aantal bezoekers terug - in de clubs keek hij tegen half lege rijen aan. Het publiek leek op hem uitgekeken, misschien doordat de kwaliteit van zijn spel niet altijd gegarandeerd was vanwege drankproblemen. In december 1964 kreeg hij een uitnodiging om naar Europa te komen voor een serie concerten in de Ronnie Scott Jazz club in Londen, waar hij toegevoegd werd aan het trio van Stan Tracey met Rick Laird en Jackie Dougan in de ritmesectie. Op 20 december 1964 is hij met het trio te gast in het toen populaire Tv-programma Jazz 625. Geniet van één van de nummers, die hij toen tijdens dat half uur durende progamma speelde: Perdido, waarin Ronnie Scott, de club-eigenaar en tenorsaxofonist, zelf ook een nummertje mee mocht spelen.

Ben hield van Europa - hij hield van de ontspannen sfeer en, bovenal, dat hij behandeld werd als een "ster". Na afloop van de maand in Ronnie Scott's besloot hij dan ook niet terug te gaan naar de VS, maar hier te blijven.

Label van de Albert Heijnplaat: Ben op zijn Best (Hans Koert collectie)

Dankzij wat schnabbels kwam hij via Zweden en Noorwegen, tenslotte in Kopenhagen terecht. Hier werd hij een regelmatige gast in het Jazzhus Montmartre met het Kenny Drew Trio ( met Kenny Drew op piano, Niels-Henning Ørsted Pedersen op bas en Alex Riel op slagwerk. Maar ook hier in Kopenhagen stak zijn drankverslaving weer de kop op, waardoor hij optredens vergat of zelfs helemaal verprutste zoals tijdens de Berliner Jazztage in oktober 1965. In mei 1966 besloot hij te verhuizen naar Amsterdam, waar hij Don Byas kende, die hier woonde en getrouwd was met een Nederlandse. Bovendien had hij nog nooit in Nederland opgetreden, zodat hij met een schone lei kon beginnen.

Hoestekst van Ben Op Zijn Best: Michiel de Ruyter past zich, in Jip-en-Janneke taal, aan bij de gemiddelde Albert Heijnklant: Dit is een ouderwetse plaat met gezellige jazz. Gewoon alles van je 1-2-3-4 in de maat .......... (foto in negatief. Klik op de foto om hem te vergroten).( Hans Koert collectie)

Hij vond een kosthuis bij de weduwe Hartlooper, die in de Waalstraat kostgangers hield. Deze episode in Ben's leven is uitgebreid vastgelegd in een schitterende documentaire van Johan van der Keuken uit 1967 getiteld Big Ben, waarin vooral het gezellige steenkool Engels van Mrs. Hartlooper en het ietwat kneuterige jaren zestig huishouden rond Ben, die met zijn amateurfilmcamera het straatleven vanuit zijn raam vastlegde, zijn borreltje dronk en een biljartje legde of in Artis aapjes ging kijken, in je herinnering blijft steken. Wanneer wordt deze film weer eens uitgezonden?

Ben Webster ( 1909-1973)

In 1968 was Ben Webster geboekt voor het Hammerveld Jazzfestival in Roermond als één van de topacts voor het festival. Webster's optreden werd contractueel vastgelegd en het voorgenomen concert werd landelijk breed uitgemeten. Een jurist van het Ministerie van Justitie rook lont en meldde de organisatie dat Ben niet mocht optreden omdat hij geen werkvergunnin

g had. Goede raad was duur, want het concert afzeggen leek financieel geen optie, dus besloot men het concert gewoon doorgang te laten vinden.
De politieagent, die belast was met het uitschrijven van een proces verbaal, wilde wel meewerken. Ben trad op met het Cees Slinger Trio met Cees Slinger aan de piano, John Engels op slagwerk en Jacques Schols op bas. Klarinettist Tony Scott speelde ook nog spontaan op enkele stukken mee. Zodra Ben de eerste noten had gespeeld, moest de politieagent zijn werk doen - het uitschrijven van het proces-verbaal. Hij ging op het drukke festival terrein op zoek naar de voorzitter van het festival, die zich ergens in de mensenmassa bevond. Toen hij die eindelijk gevonden had, duurde het opmaken van het proces-verbaal zo lang, dat Ben ondertussen het concert beëindigd had, inclusief een ruime toegift. De organisatie van het Hammerfeld Festival kreeg een boete van een paar honderd gulden, maar het optreden van Ben was gered. ( bron: http://www.historieroermond.nl/)

Ben op zijn Best opgenomen 5 augustus 1970 en bekend geworden als de "Albert Heijn plaat". ( Hans Koert collectie)

In augustus 1970 was Ben aanwezig op een opnamesessie in de Sound Push studio in Laren met enkele Nederlandse jazzprominenten, zoals Ray Kaart op trompet, Herman Schoonderwalt op altsax, Ruud Brink op tenorsax, Cees Slinger op piano, Rob Langereis op bas en John Engels op slagwerk. Albert Heijn, de bekende supermarktketen, wilde een plaat laten maken, die verkocht zou worden in haar winkels. Er was maar weinig budget voor zo'n plaat, dus werd er geknepen in de kosten. Zo mochten er alleen copyrightvrije nummers gespeeld worden, zoals Ida Sweet as Apple Cider, Deep River en Nobody's Knows the Trouble I've Seen. De plaat werd in de Albert Heijn supermarkten verkocht voor ƒ4.95. De LP was binnen een paar weken overal uitverkocht.

Een paar maanden dook de plaat heruitgebracht op in Parijs als Ben At His Best ( RCA 741.060 ) zonder dat er toestemming verleend was door de muzikanten. Ben was laaiend en achterdochtig. Volgens hem hadden de medespelers op de plaat een slaatje willen slaan uit deze opnamen. Het gaf een heleboel rompslomp en ruzie en hoewel tenslotte het misverstand rechtgezet kon worden en de muzikanten hun naam konden zuiveren, bleef de verhouding tussen Ben en zijn begeleidingsgroep voor altijd "onderkoeld".

Tv-optreden van Ben Webster (Nederland 2)( PZC 3 augustus 1968) (bron: krantenbank Zeeland) (foto in negatief)
Op 6 september 1973 trad Ben Webster op in de Twee Spieghels in Leiden, een optreden om zo snel mogelijk te vergeten, vonden veel bezoekers. Ben was niet in vorm en had weer veel gedronken. Het zou zijn laatste optreden worden, gelukkig vastgelegd op een cassetterecordertje

Meer over Ben's laatste concert in Ben Webster's laatste optreden in de Twee Spieghels: Een eerbetoon.

Hans Koert
keepswinging@live.nl

De laatste jaren van zijn leven bracht Ben door in Nederland onder de vleugels van zijn hospita, de weduwe Mevr. Hartlooper. She's like a mother to me, verzucht Ben in de Johan van der Keuken film Big Ben. Zijn kamer twee hoog in een Amsterdamse volkswijk, zijn filmcamera en zijn muziek, Fats Waller op een oude krakerige LP. Een eenzame, wat zielige bejaarde, vertroeteld door zijn hospita, die met haar drie woorden Engels regelmaat in zijn leven brengt: Ben voor joe outkeet you want to eat - manger? Five o'clock - half six? Zo leet?

De Keep Swinging blog bestaat deze week vijf jaar en kijkt in twee delen terug op de laatste jaren van Ben ................ Als je niets wilt missen, volg de Keep Swinging blog dan via Twitter of vraag haar gratis nieuwsbrief.