Keep (it) Swinging: Sam Most: jazzlegende te gast bij het Rein de Graaff Trio

Master of the flute
Legendarisch bebop fluitist bezoekt ons land.
Hans Koert
Sam Most - The Master of the Bebop Flute (English) Sam Most: jazzlegende te gast bij Rein De Graaff (Nederlands)

Een paar jaar geleden werd ik opmerkzaam gemaakt door Fernando Gelbard op fluitist, klarinettist en altsaxofonist Samuel Most, beter bekend als Sam Most. Deze bebopfluitist lijkt nu bijna helemaal vergeten en dat is onverdiend, want hij is in de bebop één van de pioniers op fluit. Rein de Graaff, pianist en promoter van jazzconcerten met legendarische jazzmusici hoorde hem spelen in LA afgelopen jaar en nodigde hem uit voor een aantal concerten in ons land. Eind van deze maand en begin volgende maand is Sam Most, 80 jaar oud, te horen op een zevental podia in Groningen, Dordrecht, Leiden, Heist-op-den-berg, Deventer, Den Haag en Heerde met het Rein De Graaff Trio, deze keer uitgebreid Ellister Van Der Molen, een jonge Nederlandse trompettist, die speelt bij de groep Triplicate.

Sam Most en Joe Farrell ( foto: Don Schlitten - Xanadu Records)
Hij was de eerste die meezong als hij fluit speelde, hetgeen een heel speciaal effect geeft. De New Grove Dictionary beschrijft deze manier van spelen als: Players using this technique sing with the instrumental line, and the resulting combination of differing timbres and intonations creates a low-pitched buzzing quality.( = Muzikanten die mee zingen met de melodielijn terwijl ze hun instrument spelen, waarbij het resultaat in combinatie met verschillende timbres en intonaties, als een soort laag gezoem ervaren wordt.) We kennen dit bijvoorbeeld ook bij sommige bassisten, die soms meehummen met de melodielijn. Later namen andere fluitisten als Herbie Mann dit over en ontwikkelden deze manier van spelen, verder en in de decennia die daarop volgend werd deze speeltechniek uitgebouwd door grote fluitisten als Yusef Lateef en Roland Kirk.

Sam Most en Frank Collett at Sage and Sound studios - Hollywood (1986) (foto: Fernando Gelbard)
Sam Most is in december 1930 geboren in Atlantic City met een (veel) oudere broer Abe Most, die klarinettist was in swingorkesten, zoals van Les Brown en die speelde met Bob Crosby, Wild Bill Davison en Tommy Dorsey. Hij groeide op in een muzikaal gezin; zowel zijn vader en moeder ( zij kwam oorspronkelijk uit Litouwen) zongen graag. Als kleuter verhuisde het gezin naar New York City omdat het gezin een brief had gekregen, waarbij de tweeling ( Sam was er één van een tweeling) met ontvoering bedreigd werd, tenzij de ouders $ 10.000 zouden betalen ......... Op zijn 17de raakte hij geboeid door musici als Ben Webster en Erroll Garner. Sam richtte zijn eigen band op. Eind jaren veertig tourde hij een achttal maanden rond met de band van Shep Fields en speelde hij bij Tommy Dorsey en Charles Mingus, die hem bestempelde als Worlds Greatest Jazz Flutist. (= de grootste fluitist ter wereld).

Fernando Gelbard and Sam Most (aan de piano) tijdens een repetitie voor het album Any Time Any Season (1986) (foto: Fernando Gelbard)
Eén van de eerste platen die hij onder eigen naam opnam was met zijn Sam Most Quartet plus Two, waarin Doug Mettome op trompet, Urbie Green op trombone, Bob Dorough aan de piano, Percy Heath op bas en Blue Bells ( = Louis Bellson) op slagwerk. Tijdens de jaren vijftig speelde hij met grote namen als Pat Moran, Chubby Jackson, Paul Quinichette, Herbie Mann, met de in ons land geboren accordeonist Mathieu Schwartz (bekend als Mat Mathews) en met zijn collega Angelo di Pippo, een Amerikaanse accordeonist, hier tamelijk onbekend, die nog steeds actief is. In 1954 won hij de New Star Down Beat poll. Sam is verantwoordelijk voor heel wat mooie albums, zoals Sam Most plays Bird, Bud, Monk and Miles ( op Bethlehem)( 1957), met zijn Sextetten ( zoals zijn eerder genoemde debuut ( op Debut) en is hij te horen op de plaat Moods gespeeld door Paul Quinichette All Stars, die onlangs op het Lonehill label heruitgebracht werd als Paul Quinichette plays Quincy Jones ) ( LHJ10346). Hoe jammer is het niet, dat bijna alle vroege platen van Sam Most nu collectors items zijn die nooit heruitgebracht zijn - ik zou zijn muziek graag horen.

Tal Farlow en Sam Most ( hier op klarinet) (foto: Don Schlitten - Xanadu Records)
In de daarop volgende decennia lijkt het wat rustiger te worden rond Sam Most en is hij ondertussen verhuisd naar de westkust, op aanraden van broer Abe, waar voldoende werk te vinden is in de talrijke studio-orkesten. Zo maakt Sam platen met de band van Buddy Rich, met Sammy Davis Jr. als crooner en verder met Tommy Vig en Louis Bellson. Gelukkig maakte hij ook nog platen onder eigen naam, zoals But Beautiful, Flute Flight en Mostly Flute, waarvan gezegd wordt dat ze tot zijn beste behoren. Op Mostly Flute is hij te horen met Duke Jordan and Tal Farlow - ook zo'n plaat die op mijn want-list staat. Luister maar eens naar het nummer The Eyes Have It, opgenomen door het Sam Most Quartet met Sam Most op fluit, George Muribus op piano, Putter Smith bas en Will Bradley jr. op slagwerk. Het nummer is te vinden op het album But Beautiful, opgenomen in Hollywood, op de 16de mei 1976.
Vanaf de jaren zeventig maakte Sam opnamen voor Xanadu records en schreef hij boeken over jazz improvisatie: Metamorphosis Transformation of the Jazz solo and Jazz Improvisation is nog steeds een handboek voor veel beginnende jazzmusici. LiquidJazz.com, geproduceerd door Fernando Gelbard heeft vier platen met hem uitgebracht, die alle te koop zijn bij de bekende online webshops (Itunes, Amazon, Emusic, Napster etc) of als cd's bij amazon.com. Er zullen ook twee platen uitkomen met louter bebopfluitsolo's (zonder ritmesectie) gespeeld door Sam. Als je LiquidJazz.com mailt kun je als Keep Swinging blog lezer op verzoek een gratis mp3-tje gedownload krijgen met een nummer van één van de albums ... ( tot eind november 2011)

Sam Most (1986) (foto: Fernando Gelbard)
Hij speelt nog steeds fluit en klarinet, maar is ook een begenadigd pianist en scat-zanger. Luister maar eens naar een voorbeeld: Route 66 dat hij speelde tijdens een optreden op het More Art's Stage One met Gary Fukashima (piano) Ryan McGillicuddy (bas) en Ryan Doyle (slagwerk).
Eind deze maand en begin volgende zal Sam Most, zoals hierboven verteld, optreden met het Rein De Graaff Trio ( met Rein De Graaff aan de piano, Marius Beets op bas en Eric Ineke op slagwerk). Ellister van der Molen zal tijdens een aantal concerten meespelen op trompet.
donderdag 27 oktober 2011: Oosterpoort (Groningen)
zaterdag 29 oktober 2011: Dordtse Jazzsocieteit (Dordrecht)
zondag 30 oktober 2011: De Burcht (Leiden)
maandag 31 oktober: Hnita hoeve ( Heist-op-den-Berg)
woensdag 2 november 2011 (met het Millenium Jazz Orchestra) Theater Bouwkunde ( Deventer)
donderdag 3 november 2011: Koornhuis ( Den Haag) (masterclass)
vrijdag 4 november 2011 Jazzfestival ( Heerde)
Hans Koert
keepswinging@live.nl

Sam Most is één van die vergeten jazzlegenden uit de jaren vijftig, die uit ons zicht lijkt te zijn verdwenen. Hij was de eerste die bebop op de fluit speelde, waarbij hij de melodielijn meezong op zijn fluit, wat een fraaie klank oplevert, die wonderwel past in de bebopmuziek. Rein de Graaff speurde de nu tachtigjarige Sam Most op in Californië, waar hij nog steeds de sterren van de hemel speelt. Hij nodigde hem uit voor een serie unieke concerten in ons land, die hij Master of the Flute noemt. Eind oktober - begin november is Sam Most met het Rein de Graaff Trio (+ Ellister van der Molen als gast) te horen op een zevental podia in Nederland en België. Keep Swinging hoopt daarvan verslag te doen. Als je niets wilt missen, volg haar dan via Twitter ( #keepswinging) of vraag de gratis nieuwsbrief ( keepswinging@live.nl) die in een Nederlandse - en een Engelstalige versie verschijnt.