Keep (it) Swinging: Rein de Graaff Trio met Gary Foster en Marco Kegel in Porgy en Bess

Rein de Graaff Trio met Gary Foster en Marco Kegel in Porgy en Bess (Nederlands) - Rein De Graaff Trio with Gary Foster and Marco Kegel revive Tristano ( English)

Muziek van Lennie Tristano centraal in Lennie's Pennies concert
REIN DE GRAAFF TRIO met GARY FOSTER en MARCO KEGEL in PORGY EN BESS
Hans Koert

Zondagmiddag 7 november 2010 trad het Rein de Graaff Trio op in Porgy en Bess in Terneuzen met een programma gewijd aan de muziek van Lennie Tristano getiteld Lennie's Pennies. Het Rein de Graaff Trio bestaat uit Rein de Graaff aan de piano, Marius Beets op bas en Eric Ineke op slagwerk. Gastspelers deze keer de Amerikaanse altsaxofonist Gary Foster en zijn Nederlandse collega Marco Kegel.

Rein de Graaff (Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)

Rein is gefascineerd door de muziek van Lennie Tristano sinds dat hij als jazzpianist actief is. Hij omschrijft zichzelf het liefst als "een jazzliefhebber, die toevallig piano speelt." Ik heb me vroeger eens suf gestudeerd, toen ik wilde proberen met dezelfde lange lijnen als Tristano te spelen, zonder pauzes, zo snel mogelijk, vertelt hij in het boek Belevenissen in bebop geschreven door Coen de Jonge. Eén van de nummers. die hij net al Tristano wilde leren spelen was All of Me, dat Tristano ooit met Charlie Parker in 1951 speelde en opnam thuis tussen de schuifdeuren. Rein nam het nummer later op als For Lennie and Lee op een Timeless LP in 1976 met Henk Haverhoek op bas en Leroy Williams op slagwerk.

Gary Foster ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)

Zowel Gary Foster als Marco Kegel gelden als experts in het uitvoeren van Tristano's muzikale erfenis en beide heren speelden al eens samen, meer dan 15 jaar geleden in een soortgelijk programma, gewijd aan de muziek van Lennie Tristano. It's my fourth time in Holland ( = Dit is de vierde keer dat ik in Nederland ben), vertelde Gary me voor het concert, terwijl hij de inrichting van Porgy en Bess in zich opnam. I'm glad to be here - I've never played here, but I heard a lot about it. It's a famous place. ( = Ik vind het fijn hier te zijn - ik ben hier nog nooit gespeeld. Ik heb er veel over gehoord - het is een beroemde plek). The first time I was in Holland was in the early 1990s when Rein asked me to play in a series of concerts with Lee Konitz. ( = De eerste keer was in 1992 toen Rein me vroeg voor een serie concerten met Lee Konitz.). De serie concerten, waar Gary op doelt hoorden bij één van Rein's Stoomcursussen in Bebop, die hij sinds eind jaren tachtig organiseerde met titels als Bird and Diz ( met een jonge Jarmo Hoogendijk en Charles McPherson) tot aan West Coast Jazz ( met Bud Shank en Bill Perkins) om twee uitersten in het alfabet te noemen. De serie waarin Gary meespeelde was ook gewijd aan de muziek van Lennie Tristano en was getiteld als Out of the Cool.

Marco Kegel ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)
Rein nodigde ook een jonge, 21-jarige, onbekende, getalenteerde altsaxofonist uit, die nog op het Koninklijk Haags Conservatorium zat en gefascineerd was door de muziek van Tristano en Lee Konitz. Met laatstgenoemde, zijn idool, mocht Marco Kegel het podium op. Je kunt je voorstellen hoe hij zich gevoeld moet hebben naast deze grote namen op de altsax. Hij wierp zich vol overgave op de Tristano composities die ik hem aanreikte, vertelt Rein in Belevenissen in Bebop. Tijdens het eerste concert, herinnert Rein, speelde Marco de gecompliceerde arrangementen van Tristano even goed als vroeger de jonge Konitz deed.

De "oude" Konitz zei hiervan: You won't catch me doing that again! (= Dat doe ik je niet meer na).
Gary vertelt verder: The second time I was in Belgium was in September 1994, when Rein contacted me. ( = De tweede keer in september 1994 reisde ik door België toen Rein me opbelde.), herinnerde Gary zich. He invited me to record some Tristano tunes with the same group as today with Koos Serierse and Eric Ineke - and Marco of course ( = Hij nodigde me uit om een aantal nummers op te nemen met, ongeveer, dezelfde groep als vanavond met Koos Serierse en Eric Ineke en Marco natuurlijk.) Most of the tunes we'll play tonight too, like Subconscious-Lee, Dreamstepper and Lennie's Pennies. ( = We spelen de meeste nummers ook vanavond; nummers als Subconscious-Lee, Dreamstepper en Lennie's Pennies.) The last time I was in Holland was in 2003, I remember I performed with the same band at the Bim-huis in Amsterdam I guess. ( = De laatste keer in Nederland moet in 2003 geweest zijn, geloof ik, toen ik met dezelfde groep in het Bimhuis gespeeld heb. )

Gary Foster (Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)
Wat zeggen de kenners over de muziek van Tristano? Tristano ging uit van een ritmisch patroon in vierkwartsmaat, vaak zacht gespeeld om alle aandacht te richten op de harmonie en melodie. Eigenlijk zijn zijn stukken heel erg ritmisch gevarieerd, zoals gebruikelijk in de bebop, maar het vraagt veel aandacht van de luisteraar. Wat meer opvalt zijn de schijnbaar ellenlange melodieën, opgevuld met lange series achtste noten die maar door blijven gaan; verder blokakkoorden en meerstemmigheid en alles met een haast chirurgische nauwkeurigheid, waardoor soms de impact van zijn opvallende spel verkoeld, inplaats ervoor te zorgen dat het fris en ongedateerd blijft klinken (vrije vertaling uit Richard Cook's Jazz Encyclopedia)

Gary Foster ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)
Gary Foster werd geboren in Leavenworth, Ks, in mei 1936 en leerde klarinet spelen. Hij werd leraar, voordat hij begon te spelen bij de Clare Fischer band. Bij hem zal hij bijna zijn hele zijn leven blijven optreden. Ook is Gary vaak te horen bij het Toshiko Akiyoshi orkest. Ik vertelde hem dat in december 2001 Toshiko ook hier in Porgy en Bess had opgetreden in een soloconcert met werk van Bud Powell. Oh yeah - Bud Powell, grinnikt hij, she likes to play that. ( = Oh ja, Bud Powell, daar houdt ze van). She sent me all albums I recorded with her - all 18 I guess. (= Ze heeft me onlangs alle platen gestuurd, waar op ik meespeel - zo'n 18 stuks geloof ik). I'll see her next month - I'll say hello from you- she's such a nice woman! ( = Ik zie haar binnenkort. Ik zal haar de groeten doen van je - 't Is zo'n fijne vrouw). Ik wil Gary nog vertellen dat ze me wellicht niet meer zal herinneren, maar dan is hij al met zijn gedachten ergens anders: Lee is playing in Utrecht tonight. Do you know that? I have to find out. ( Lee (Konitz) schijnt vanavond in Utrecht te spelen. Weet jij daar iets van? Ik moet daar achter zien te komen). (Lee Konitz trad inderdaad diezelfde avond op met zijn New Quartet op het SJU Jazzpodium in Utrecht).

Marco Kegel ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)

Rein begon het concert met het Lee Konitz nummer Subconcious-Lee, een schitterend thema, dat Konitz en Tristano in 1950 opnamen, gevolgd door het nummer 317 East 32nd, waarin de twee saxofonisten opvielen door hun puntgave samenspel. Beide saxofonisten lieten hun vakmanschap gelden bij het spelen van de vaak ingewikkelde melodielijnen, de soms vreemde accenten of, zoals in het nummer Ablution, het samen uitvoeren van twee verschillende melodieën, typisch Tristano.

Marius Beets en Eric Ineke ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)
Bij het unisono samenspelen van lange melodielijnen vol korte noten, ook typisch Tristano, worden hoge technische eisen aan de blazers gesteld, zoals bijvoorbeeld de beheersing van de ademhaling. Voor de liefhebber was er dus veel te genieten, met name het spel van Marco Kegel, die voor mij één van de verrassingen van de avond was. Marco, die o.a. leraar is op een muziekschool, speelt verder bij groepen zoals Saxology van Simon Rigter en bij het Rotterdam Jazz Orchestra. Ik hoop hem nog eens vaker te horen ........ Gary verraste met een prachtige ballad, getiteld What's New, een nummer dat ook bij Warne Marsh en Lee Konitz op het repertoire stond. Het concert werd afgesloten met Lennie's Pennies, het nummer dat de titel voor deze voorstelling had mogen leveren.

Marius Beets ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)

De muziek van Lennie Tristano is vooral muziek voor de echte liefhebber. Rein de Graaff en zijn trio met gasten lieten in hun tiende en laatste concert rond dit thema horen dat die muziek, mits goed gespeeld, veel in zich heeft, zonder de nummers noot-voor-noot te kopiëren, een valkuil waar je gemakkelijk invalt. Bedankt Rein en hou je aan je belofte volgend jaar terug te komen - zelfde tijd zelfde plaats ....... Welke blik beboppers zal Rein, The King of Bebop, noemde Eddy hem bij de afsluiting, dan weer opentrekken? We zullen er zijn!

Rein de Graaff, the King of Bebop ( Porgy en Bess - Terneuzen) ( november 2010) ( foto: Hans Koert)

Op de Rein De Graaff Nostalgia CD vind je vier nummers met Gary Foster en Marco Kegel in (bijna) dezelfde bezetting, echter opgenomen september 1994. ( Timeless CD SJP 429)

Hans Koert
keepswinging@live.nl

Als de blaadjes vallen, weten de echte jazzliefhebbers in Porgy en Bess - Terneuzen, dat het tijd is voor Rein de Graaff, schreef ik vorig jaar oneerbiedig bij het concert met Charles McPherson. Dit jaar bracht Rein, Gary Foster en Marco Kegel mee in een programma rond de muziek van Lennie Tristano. Een mooi concert voor de echte liefhebber van deze zelden uitgevoerde muziek. Keep Swinging beleefde het mee. Als je bang ben iets te missen van de Keep Swinging blog volg dan de site via Twitter: @KeepSwinging of vraag de gratis nieuwsbrief aan.