Keep (it) Swinging: Willem Breuker (1944-2010)

Willem Breuker ( 1944-2010) - maker van mensenmuziek ( Nederlands) (tomorrow) Willem Breuker ( 1944-2010): Creator of Men's Music (English)

Hoe Breuker Hoe Leuker ( Hans Dulfer)
WILLEM BREUKER ( 1944 -2010 ) - MAKER VAN MENSENMUZIEK
Hans Koert

Vrijdag 23 juli 2010: Een trieste dag voor de jazz en geïmproviseerde muziek - niet alleen in Nederland maar ook ver daarbuiten ............ Willem Breuker, componist van mensenmuziek, rietspeler en bandleider heeft de strijd uiteindelijk verloren. Hij overleed op 65-jarige leeftijd.

Willem Breuker ( 1944-2010)

Willem Breuker werd geboren in Amsterdam in november 1944 en was één van de oprichters van de Instant Composers Pool, een groep muzikanten. die geïmproviseerde muziek speelde. Hij was actief in een heleboel culturele organisaties en stond in de jaren zestig vaak bovenaan in de populariteitspolls van bladen als De Jazzwereld, vooral doordat zijn muziek provoceerde en daardoor zo goed paste bij de tijdgeest. Hij speelde ook in de Europese jazzscene een belangrijke rol met freejazzmusici als Gunter Hampel, Peter Brötzman en Alexander Von Schlippenbach. Halverwege de jaren zeventig brak hij met de ICP en richtte zijn Willem Breuker Kollektief op, dat hem de kans gaf zijn muzikale dromen te verwezenlijken. Er wordt ontzettend veel debielenmuziek gemaakt, zei hij ooit in een interview, waarmee hij duidelijk zijn afkeer verwoordde voor de commerciële drie-akkoorden hits op radio en tv. Het uit elf mannen en vrouwen bestaande orkest speelt al meer dan 35 jaar, maakte honderden platen en toerde over de hele wereld. Het kreeg een wereldwijde bekendheid, die wellicht groter was dan bijv. de Dutch Swing College Band, die, zij het op een geheel ander muzikaal vlak, jarenlang de jazzambassadeurs voor Nederland waren. Het voortbestaan van Het Kollektief stond al een paar jaar op de tocht en dat deed pijn bij Breuker, bij de leden van het Kollektief en haar vele fans.

Het is onmogelijk om in een paar regels Willem Breuker recht te doen (anderen zullen dat ongetwijfeld op veel plaatsen veel beter en uitgebreider doen), dus beperk ik me tot wat indrukken en fragmenten. Feit is, dat hij met zijn Kollektief menig concertbezoeker verraste, amuseerde of juist in totale ontreddering bracht ...... In het Acht uur journaal van vrijdag werd de dood van Willem Breuker gemeld, met een kort overzicht van zijn muzikale carriere.

Als tiener bezocht ik de concerten van Nieuwe Muziek in Middelburg, waar hij een regelmatige gast was met het ICP orkest met musici als Han Bennink, Maarten Van Regteren Altena, Leo Cuypers en Willem Van Maanen ( om er zo maar een paar te noemen). Hier werd voor een jongetje uit de provincie de ontwikkeling van de (randstedelijke) jazzscene intens voelbaar; een ontwikkeling die zou uitgroeien vanuit de spottend wel als Piep-Knars-Knor-klanken bestempelde muziek zou evolueren tot wat later de New Dutch Swing genoemd zou worden.( Jazz + Classical Music + Absurdism = New Dutch Swing ) ( titel van een boek over deze periode geschreven door Kevin Whitehead).

Affiche Nieuwe Muziek ( januari 1974) (collectie Zeeuwse Beeldbank)

Ik herinner hem begin jaren negentig gezien te hebben in een openluchtconcert op het Doelenplein in Rotterdam met zijn Kollektief, met als speciale gast Toby Rix op zijn Toeterix. Ook speelde hij twaalf jaar geleden op het Breda Jazz Festival, een festival dat zijn succes dankte aan de Oude Stijl Jazz. Toch herinner ik me dit niet als een provocatie - hij trad op met zijn Kollektief samen met zangeres Greetje Kauffeld. Ik heb over deze herinneringen geschreven in Willem Breuker: Terug in de tijd

Luister maar eens naar zo'n typische uitvoering van het Willem Breuker Kollektief - ditmaal het nummer Mandelay.

De eerste CDs die ik van hem kocht was Metropolis, een verzameling van nummers die Breuker opnam eind jaren tachtig en een mooi beeld geven van de soort muziek die je van Breuker kan verwachten: Experiments in Modern Music gecomponeerd door Ferde Grofé ( Metropolis), Kurt Weill ( Dance of the Tumblers), Ennio Morricone (Chi Mai), Josef Haydn ( Concerto for Trumpet and Orchestra), Vincent Youmans ( I Want To Be Happy), Hugo Wolf ( Was soll der Zorn, Mein Schatz) en, natuurlijk, eigen composities als IJzing wekkend winterverhaal en Spanish Wells. Speciaal het arrangement en de uitvoering van het nummer Metropolis boeit me enorm. Deze verzameling illustreert wat een veelzijdig en overijverig componist en arrangeur hij was. Ik hou ook van zijn filmmuziek, zoals hij die voor de documentaires van Johan Van Der Keuken maakte, zoals voor On Animal Locomotion ( 1994), Flat Jungle ( 1978), The New Ice Age ( 1974) en The Master and the Giant (1980).

Het Willem Breuker Kollektief
Ik vond een hilarisch fragment, helaas is de beeldkwaliteit mager, van het slot van een concert uit 1978 voor de Duitse ZDF. waarin hij, zonder dat het publiek het echt merkt, de draak steekt met "plat" amusement en dit opgeblazen fenomeen meedogenloos lek prikt.

Willem Breuker in de jaren tachtig.
Een paar jaar geleden kwamen er slechte berichten: de subsidiekraan werd dichtgedraaid en dat zou betekenen dat het Willem Breuker Kollektief opgeheven zou moeten worden - een orkest, dat niet in een commercieel keurslijf past. Willem Breuker kreeg te horen dat hij leed aan longkanker en, hoewel hij toch af en toe weer met zijn orkest optrad, heeft hij deze strijd afgelopen week verloren ...........

Het Willem Breuker Kollektief
Willem had de moed om zekerheden los te laten en heeft daarmee onweerlegbaar bewezen dat alleen een Oorspronkelijk Europees concept, authentiek en succesvol kan zijn. (Joop van Enkhuizen)

Hans Koert

keepswinging@live.nl

Afgelopen weekend overleed één van de belangrijkste jazzmuzikanten van Nederland en ver daarbuiten. Jazzmuzikant is wellicht niet het goede woord - zijn muzikale ideeën leken onbegrensd en stoorden zich niet aan de uitgezette lijnen - maker van mensenmuziek, noemde hij het zelf - als tegenwicht voor de emmers met rotzooi, debielenmuziek zo hij zei, die we dagelijks via de media over ons heen krijgen. Willem Breuker en zijn Kollektief hadden hiervoor hun eigen maten en normen. De fase van de Piep-Knars-Knor muziek hadden ze al lang achter zich gelaten - ze waren uitgegroeid tot een instituut. Een concert met Willem Breuker en zijn Kollektief boeide, verraste, provoceerde en shockeerde soms, maar er viel altijd veel te lachen ........ Hoe Breuker Hoe Leuker. De Keep Swinging blog wil met haar bijdragen de jazz en jazz-verwante muziek van de laatste honderd jaar (1910-2010)in de schijnwerper zetten - wil je daar niets van misen? Vraag dan de nieuwsbrief.