Yamekraw - een rapsodie in zwart en wit

Yamekraw - een rapsodie in zwart en wit (Nederlands) Yamekraw - a rhapsody in black and white (English)


Een verhaal rond een Negro Rhapsody, een symfonische jazzstuk van James P. Johnson.
YAMEKRAW - EEN RAPSODIE IN ZWART EN WIT
Hans Koert

Porgy and Bess – Metropolis – Mississippi Suite – Broadway at Night – Grand Canyon Suite - Three Shades of Blue and Rhapsody in Blue; allemaal bekende composities, die je zou kunnen labelen als "Moderne" Amerikaanse Muziek ( met "modern" tussen aanhalingstekens) – Blanke symfonische jazz uit de jaren twintig en de decade daarna gespeeld door bands als die van Paul Whiteman, gecomponeerd en gearrangeerd door George Gershwin en Ferde Grofé.

Duke Ellington hoort bij de zogenaamde African Americans en bekwaamde zich eveneens in de symfonische jazz met suites als Reminiscing in Tempo, Black, Brown and Beige, Black and Tan Fantasy en de minder bekende Symphony in Black en New World A-Comin’. Maar hoe zit het dan met nummers als Yamekraw, a Negro Rhapsody, Tone Poem of Symphony Harlem? Titels van suites, orkestwerken, nu helemaal vergeten, maar geschreven door die andere grote zwarte componist van American Music en symfonische jazz: James P. Johnson.

Een paar maanden geleden verscheen het boek Ellington Uptown, geschreven door John Howland, en uitgebracht bij de University of Michigan Press in haar serie Jazz Perspectives. ( ISBN-13: 976-0-472-03344-4 ). John Howland is Assistant Professor of Music aan de Rutgers University.

Het boek heeft als volledige titel: Ellington Uptown - Duke Ellington, James P. Johnson and the Birth of Concert Jazz – The Story of the African American contributions to the symphonic jazz vogue of the 1920s through the 1940s ( = Duke Ellington, James P. Johnson en de geboorte van de Concert Jazz - het verhaal van de bijdrage van de Afro-Amerikanen aan een populaire muziekstijl. ).

In meer dan 300 pagina’s beschrijft John Howland de ontwikkeling van de symfonische jazz, een muziekstijl, die erg populair was in de eerste helft van de XXste eeuw, gecomponeerd door de Afrikaanse emigranten. De meesten onder ons kennen wel de “blanke concertmuziek” van Paul Whiteman, maar ook de Afro-Amerikanen hadden hun symfonische jazz, waarvan Duke Ellington ongetwijfeld de bekendste componist is. Maar wat doet James P. Johnson daarbij? hoor ik je denken. Wie herinnert James P. Johnson niet als de vader van de stride-piano, waarvan ik vroeger eindeloos kon genieten, luisterend naar die stijve mechanische pianomuziek, gefascineerd door de techniek van de rollen met gaatjes, zoals die heruitgebracht waren op LP’s van Biograph of Joker.

James P. Johnson - Charleston (1925)
Toen James P. zijn eerste opnamen maakte in mei 1921 was hij al achter in de twintig en kreeg hij bekendheid als pianist, maar we vergeten dan vaak bij die eerste platenpioniers, dat ze vaak al een tijdje bezig waren. James P. speelde al in 1913 als barpianist in clubs en maakte pianorollen. In de jaren twintig ontwikkelde hij zich tot de beste Harlem stride pianist, maar ging zich ook toeleggen op het “meer serieuze” werk, zoals de muziek voor de musical Runnin’ Wild. En hij waagde zich, eind jaren twintig, aan grotere orkestwerken, Yamekraw uit 1927, eigenlijk een piano rapsodie die vergelijkbaar was met Gershwin’s Rhapsody in Blue is daar een mooi voorbeeld van.

Uitvoering van Yamekraw door Fats Waller in Carnegie Hall ( 27 april 1928) (klik erop om de foto te vergroten) (foto in negatief)

In 1928 werd het opgevoerd in Carnegie Hall als deel van een avondvullend W.C. Handy concert als orkestwerk, met op de piano Thomas Waller beter bekendd, vanwege zijn postuur, als Fats. Het was de bedoeling geweest, dat James P. Johnson zelf de pianopartij had gespeeld, maar hij speelde ook mee in de Keep Shufflin' revue en kreeg geen avond vrij daarvoor ……….. dus mocht Fats de honneurs waarnemen. The most pretentious number of the evening was termed a Negro Rhapsody, Yamekraw, written by James P. Johnson ( = Eén van de belangrijkste nummers van de avond was de Negro Rhapsody, Yamekraw, geschreven door James P. Johnson), and evidently, from the name, intended to typify life in the old Yamecraw section of Savannah, Ga. ( = en, vanzelfsprekend, afgaand op de titel, beschreef het nummer het typische leven in een klein dorpje in de Yamecraw regio in Savannah Georgia) Fats Waller was again featured at the piano (= Ook nu speelde Fats Waller de pianopartij. ... ( recentie in de New York Age 5 mei 1928))
( ook nu ....... Fats speelde ook in eerdere nummers tijdens de avond o.a. het nummer Beale Street Blues). In zijn boek reserveert John Howland heel wat pagina’s aan het uitpluizen van de culturele achtergronden van Yamekraw, dat de bijtitel A Rhapsody in Black and White had gekregen ( Let op de overeenkomst met de titel Rhapsody in Blue).

De door Howland geanalyseerde opnamen. (klik op de foto om hem te vergroten) (foto in negatief)
In 1930 werd de muziek in een muziekclip, een Vitaphone short, getiteld Yamekraw uitgebracht, waarin James P. Johnson de pianopartij speelt, maar blijkbaar niet zelf in beeld komt. In zijn boek wijst John Howland erop dat er nogal wat thema’s uit het nummer “geleend” waren van composities uit de jaren twintig van musici als Perry Bradford en andere zwarte bluesmuzikanten.

Thematic borrowings - samples heten die tegenwoordig geloof ik, maar daar hadden ze toen nog geen woord voor. ( Klik op de foto om die te vergroten) (foto in negatief)

Voor zover ik heb kunnen nagaan maakte James P. Johnson maar één keer een plaatopname van het nummer dat heruitgebracht werd op een Folkway LP. Yamekraw - a Negro Rhapsody - ( in four movements). Luister maar eens naar een deel van die opname - het slot: the fourth movement !!

Het nummer is verschillende keren uitgevoerd en vastgelegd op plaat: Yamekraw Rhapsody in Black and White, opgenomen door Marcus Roberts en de leden van het Orchestra of St. Luke's and the Lincoln Centre Jazz Orchestra ( juni 1995) en een keer gespeeld door William Allbright. Ik vond een uitvoering, in twee delen, door Richard Alston – beide delen vind je hieronder.

Het boek Ellington Uptown door John Howland is zo’n boek dat boordevol informatie staat over deze, vergeten periode uit de Amerikaanse jazzgeschiedenis.

Het is een wetenschappelijke publicatie geworden, met uitgeschreven transcripties en van maat tot maat uitgeschreven uitvoeringen – erg technisch allemaal, maar daar tussen interessante hoofdstukken "voor leken" over m.n. de ontwikkeling van de suites bij Duke Ellington. Ik zal binnenkort zeker nog meer onderwerpen uit dit prachtige boek boven bespreken. Bestellen dus..

Hans Koert
keepswinging@live.nl


Retrospect
Oscar Aleman Choro Music Flexible Records Hit of the Week-Durium Keep Swinging News Letter Keep Swinging Contributions