Keep (it) Swinging: Gus Viseur - accordeonist (1915-1974)

GUS VISEUR - Accordéoniste (1915-1974) - GUS VISEUR - accordion player (1915-1974)

To the latest blog Naar de laatste blog

GUS VISEUR: “De Django-accordeonist”

Georg Lankester

Deze accordeonist, componist en bandleider, Gus Viseur, is op 15 mei 1915 in het Waalse plaatsje Lessines geboren. Zijn ouders zijn schippers en doen in die tijd België aan. Al jong leert hij accordeon spelen. Zijn vader en twee broers bespelen dit instrument ook en lang niet onverdienstelijk en de jonge telg is erdoor geboeid. Hij groeit op in Parijs waar de aak van zijn ouders vanaf 1921 voor langere tijd op de Seine voor anker ligt. Daar volgt hij lessen van een bekende leraar en vanaf zijn 8e gaat hij al met zijn vader mee naar de cafés aan de noordkant van de stad. Het familieorkestje met daarin de jeugdige Gus speelt onder de naam “JoJoJazz”.
Op 10-jarige leeftijd heeft hij zich zo bekwaamd op accordeon dat hij soms al kort kan optreden in enkele Parijse bistro’s door zangeressen te begeleiden.
Hij heeft dan definitief gekozen voor de muziek! Na jarenlang op beurzen en markten te hebben gespeeld (zijn vader is inmiddels overleden) komt hij terecht in cafés in Belleville en Ménilmontand en bespeelt tevens de bandoneon in een tango-orkest. Hij is nu ook in cabarets actief.

Muziek op drie niveaus: van boven naar beneden de bands van Reinhardt, Viseur en Ekyan (Parijs 1941) ( uit: Les grands orchestres de Music Hall en France - Jacques Helian)

In 1930 behaalt hij een mooi succesje aan de zijde van de befaamde accordeonist Jean Vaissade (die wij kennen van de vroegste opnamen van Django) namelijk op het “Canari-bal”. Gus is trouwens ook op diverse andere bals-musette te vinden. De twee gaan door als duo “Les deux V’s” ( = de twee V's, namelijk Vaissade en Viseur) tot 1932. De jaren daarop treedt Gus op met Louis Ferrari. En tegen 1938 dringt zijn naam door tot het grotere publiek. Hij heeft dan ook andere muziek ontdekt die hem boeit. Gus (‘Tatave’ is zijn bijnaam) komt in aanraking met de ‘manouche’ musici die zich rond Django Reinhardt ophouden en voelt zich ook aangetrokken door de Amerikaanse negroïde jazz.players.

Gus Viseur

In oktober 1938 producert Charles Delaunay zijn eerste platen op het SWING label, hoewel Gus, toen ook al opnamen had gemaakt op het Columbia label als lid van het Orchestre Musette Victor, waarin Gus de accordeon bespeelde, Oscar Alemán sologitaar speelde, Pierre Baro Ferret op slaggitaar en Maurice Speilleux op bas. Een discografie met deze Columbia opnamen vind je in de Engelstalige bijdrage op de Oscar Aleman weblog onderaan.

JOSEPH! JOSEPH! - ORCHESTRE MUSETTE VICTOR: met Oscar Alemán en Gus Viseur (Columbia DF-2574) (9th of March 1939) ( Verzameling Hans Koert)

Aangespoord door de bestuurders van de Hot Club de France – de overkoepelende Franse jazzorganisatie – en profiterend van de in zwang zijnde swing die zich tijdens de Duitse bezetting verder ontwikkelt, verruilt hij geleidelijk de musette voor de jazz. Hij is dus één van de eersten op dit instrument, dat er zich eigenlijk minder toe leent (met de Fransman Louis Richardet en de Italiaan Gorni Kramer) om zich in die stijl te manifesteren. En Gus is een ware improvisator. Vanaf 1938 verschijnt hij in diverse clubs met zijn eigen kwintet, waarin de gitaristen Sarane- Challin- en Baro Ferret (soms ook Matelo) en bassist Maurice Speilleux zaten en hij doet mee aan de ‘Nuit du Jazz’. Luister maar eens naar zijn opnamen van die tijd.

Challin Ferret - Baro Ferret - Maurice Speilleux - Gus Viseur - Jean Matelo Ferret. ( Scot Wise collectiie uit: Django, The life and music of a Gypsy Legend by M. Dregni)

Hij speelt aan de zijde van saxofonist André Ekyan en gitarist Django Reinhardt o.a. in de Moulin Rouge, Normandie en Olympia en gaat meer plaatopnamen maken voor het bekende SWING label. Dit gebeurt op initiatief van Delaunay die in hem de mogelijkheid zag de accordeon voor een groter publiek in de swing te betrekken. De opnamen van die tijd tonen duidelijk zijn geweldige virtuositeit aan. Beroemd is zijn ‘Swing Valse’ die nog altijd gespeeld wordt. Dit is de eerste ‘jazzy’ Musette-wals. Ook maakt Gus deel uit van de musici bij de recitals van Charles Trenet in verschillende Parijse muziektheaters, wat zijn klasse illustreert.

Tijdens de latere periode van de bezetting speelt hij met zijn kwintet een soort kamer-jazz, aangezien de Nazi’s de Amerikaanse muziek niet toelaten. Hij wordt door een Duitse officier, die zijn spel zeer bewondert, gevraagd om in Duitsland op te treden, maar is zo bang dat hij zich schuil houdt. Pas na de bevrijding in augustus ’44 komt hij weer te voorschijn. Na de oorlog zijn er, zoals bekend, talrijke Amerikaanse musici in Parijs, maar door te weinig durf kan Gus niet zo zeer van deze jazzepisode profiteren. En geleidelijk loopt ook de belangstelling voor accordeonmuziek weer terug. Hij krijgt steeds minder optredens en is te weinig zakenman om dit proces om te buigen en zich overal te presenteren.

In 1955 opent hij samen met zijn echtgenote een kleine zaak in Le Havre, maar helaas wordt dit geen succes.

In 1960 verlaten ze Frankrijk om zich in Canada te gaan vestigen Daar werkt hij o.a. mee aan een wekelijks tv-programma in Montreal. Toch verloopt zijn carrière ook daar wat moeizaam en speelt hij veel minder dan in zijn geboorteland. We schrijven 1969 als hij terugkeert in ‘La douce France’, waar de stilte rondom hem groter wordt. Hij maakt weliswaar nog enige LP’s voor Barclay en Vogue en speelt soms samen met Jo Privat, maar andere muziekstijlen winnen aan populariteit. Een tournee door Auvergne zit er om verschillende redenen voor hem niet in, waardoor Jean Vaissade en Jean Ségurel daar met de eer gaan strijken. Op 25 augustus 1974 overlijdt Gus Viseur op te jeugdige leeftijd. Hij laat ons een reeks prachtige opnamen na die zijn klasse illustreren.

Wegens zijn muzikaliteit, zijn licht toucher en het gracieuze van zijn zigeunerwalsen tilde hij de accordeon boven de musette uit. Door zijn met vuur gebrachte jazzversies en bewerking van vele ‘standards’ bevestigde hij zijn rol als een ware improvisator. In zijn gloriejaren werd hij vaak met Django Reinhardt vergeleken, iets wat van weinig musici gezegd kan worden.
Hier volgen enige opnamen, illustratief voor zijn stijl :
Whispering 1938, Automne en Daphne 1938, Swing Valse 1940, Nuages 1942, Swing Accordéon 1971.
Het repertoire van Gus Viseur is, zoals beschreven, in de loop der jaren

flink
veranderd. Ruwweg kan worden gezegd, dat hij tot midden jaren ’30 Musette- walsen speelt, plus andere dansmuziek uit die periode zoals de populaire ‘Java’. Onder invloed van de sterk opkomende jazz brengt hij daarna veel (foxtrot) swingnummers, begeleid door de allerbeste gitaristen. Zijn repertoire omvat ook vele composities van Reinhardt, bijv. Nuages, Swing ’41 en Daphne. Maar eveneens Amerikaanse stukken als Honeysuckle Rose, I Got Rhythm, Sweet Georgia Brown en de Tiger Rag.
CD-informatie
Er zijn in de jaren ’80 en ’90 diverse CD’s van Gus Viseur uitgebracht, hoewel
deze in ons land niet altijd zo gemakkelijk te verkrijgen zijn. Ik noem er enkele die de moeite waard zijn (soms bij een goede platenzaak te koop, soms ook op een platenmarkt ) : “Les inoubliables de l’accordéon” (de onvergetelijken van de accordeon) op MM no. 7243 8 39790. Verder ‘Accordeon Swing’ op Forlane no. FOR 19128 en oorlogsopnamen uit Brussel verschenen op “Les As de Musette” no. 222006.

Georg Lankester

George Lankester is de auteur van verschillende artkelen over de Franse muziektraditie uit de jaren dertig. zoals die zich rond Django Reinhardt manifesteerde en schreef o.a. het boekje: De geschiedenis van de (Swing) Musette en de rol van gitarist Django Reinhardt. Hij speelt sologitaar in de Quatre Tickets Du Swing.

Dit artikel werd ook (in het Engels) gepubliceerd op de Oscar Alemán weblog, met als extra een discografie van Columbia opnamen van Gus Viseur met Oscar Alemán.

Een (onvolledige)Gus Viseur discografie

78-toeren
Morning fox - Swing valse - Daphne - Automne = Gus Viseur Music (1938)
Whispering - Daphne - Honeysuckle rose = accordioniste Gus Viseur et l'orchestre Victor (1939)
Valse de minuit - Serenade a la mule - Joseph Joseph = Orchestre Musette Victor (1939)
Swing valse = Gus Viseur quartette (1940)
I'm getting sentimental over you - Tiger rag - Swing 42 = Gus Viseur Orchestre (1942)
Sur la glace - Gus et Gus = Gus Deloof - Gus Viseur (1942)
Ombrages = Gus Viseur (1945)

lp's
Chansons De Paris (LP) Barclay

cd's
Gus Viseur a Bruxelles
Compositions 1934-1942 (CD) Frémeaux & Associés 1993
Accordéon "Swing" Vol. 1 (CD) Forlane 1996
Les As Du Musette: Gus Viseur A Bruxelles (CD)
De Clichy à Broadway ; jazz in paris
Les inoubliables de l'accordéon
Swing Accordion / le swing a bretelles
Squeeze Me - le jazz and swing accordion story.

Hans Koert

Informatie gezocht......

Met zoveel deskundigheid op deze blog moet het mogelijk zijn de volgende ( Franse?) accordeonist en de Pay Pay Orquestrina te identificeren.

Kan iemand helpen om de naam van de hierboven afgebeelde accordeonist te achterhalen? De foto werd gevonden in Frankrijk. Ook de foto hieronder vraagt om meer gegevens, zoals de namen van de musici. Ook de foto van dit orkest werd gevonden in Frankrijk. Het orkest luistert naar de naam de Pay-Pay Orquestina, een kwintet dat, volgens de aantekening op de kaart, gespeeld heeft in Straatsburg in het Cabaret des 4 l'Arts ( ca. 1940s?).