Keep (it) Swinging: Jacob do Bandolim herdacht

In Memoriam, Jacob ( Choro-music blog) (English) Jacob do Bandolim herdacht. (Nederlands)

Jacob do Bandolim (14 februari 1918 – 13 augustus 1969)
JACOB DO BANDOLIM HERDACHT.
Jørgen Larsen
(Vertaling en aanvullingen: Hans Koert)

Een onvermoeibare promoter van de Choro was bandolim-virtuoos, componist en radioproducer Jacob Pick Bittencourt, beter bekend onder zijn artiestennaam Jacó (=Jacob) do Bandolim. Hij was een chorão, een Chorospeler, die hogelijk gewaardeerd werd door zijn collega’s om zijn spel, zijn composities en de door hem georganiseerde Rodas de Choro, de Choro-sessies, in zijn huis in Jacarepagua ( in het westelijk deel van Rio de Janeiro) (vertaald uit het Engels) ( Tamara Elena Livingston-Isenhour en Thomas George Caracas Garcia in Choro, a Social History of a Brazilian Popular Music ( p. 119 - 2005)

Jacob do Bandolim ( fotoarchief: Marco de Pinna)
Afgelopen week herdachten Choro-fans en - musici in Brazilië en de rest van de wereld het feit dat Jacob do Bandolim veertig jaar geleden op 51 jarige leeftijd overleed. Net als Pixinguinha is Jacob do Bandolim uitgegroeid tot het boegbeeld, een icoon van de Braziliaanse Choromuziek. Het is haast onmogelijk om hier in een paar regels Jacob's belang als muzikant, componist en als promotor en inspirator van de traditionele Braziliaanse muziek in het algemeen en die van de Choro in het bijzonder, te schetsen. Als je tot de categorie muziekliefhebbers behoort, die tot nu toe nog nooit van Choromuziek gehoord heeft, weet dan dat je niet om Jacob do Bandolim heen kunt - de belangrijkste vertegenwoordiger, die met zijn radio-programma’s en optredens tijdens de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw de Choromuziek uitdroeg en promootte en uitgroeide tot het symbool van de Choro en die in alle aspecten beheerste.

De beste manier om kennis te maken met de Choromuziek van Jacob do Bandolim, is door te luisteren naar zijn muziek. Neem bijvoorbeeld het volgende fragment, waarop je hem hoort praten, waar je (privé-)foto's van hem kunt bekijken en waarop hij het titelnummer van zijn best verkochte plaat uit 1967 speelt: "Vibrações" ( Jacob do Bandolim en zijn Época do Ouro. )

Sinds het overlijden van Jacob, nu veertig jaar geleden, gaat het goed met de Choromuziek, dat aan een revival, een opmars, begonnen is in Brazilië en er zijn heel wat hedendaagse muzikanten die zich hebben bekwaamd in de Chorostijl, zoals die gespeeld en gecomponeerd werd door Jmusici als Jacob do Bandolim, zoals Hamilton de Holanda en Yamandú Costa. Ook in Nederland is er een kleine, maar actieve groep rond de Braziliaans-Nederlandse gitarist Nelson Latif.

Speciaal voor die mensen, die wel eens kennis willen maken met de muzikale erfenis van Jacob do Bandolim vind je hieronder een aantal filmfragmenten, gespeeld door hedendaagse muzikanten. Allereerst een fragment uit de jaren zeventig van een TV-special over Jacob do Bandolim, uitgezonden op de Braziliaanse TV van het nummer "Diabinho Maluco" uitgevoerd door Joel Nascimento - bandolim; Maurício Carrilho - 6-snarige gitaar; Luiz Otávio Braga - 7-snarige gitaar (extra bassnaar) en Jayme Moraes - cavaquinho.

De meest bekende compositie van Jacob do Bandolim is ongetwijfeld "Noites Cariocas", onlangs uitgevoerd door Hamilton de Holanda (bandolim) tijdens een live-opname voor Radio America.

én van Jacob's verdiensten voor de Choromuziek is het feit dat hij de Bandolim naar voren geschoven heeft als solo-instrument. Zijn composities en opnamen met de Bandolim in de schijnwerper vertegenwoordigen een onschatbare waarde in de Choro-traditie en heel wat musici werden er door geïnspireerd. Het volgende nummer, bijvoorbeeld, is het nummer "Velhos Tempos", een Jacob do Bandolim compositie, hier gespeeld door een jonge gitaarvirtuoos Alessandro Penezzi, die optreedt tijdens een TV programma gewijd aan Jacob's muziek. Hij wordt hier begeleid door pianist arrangeur Laércio de Freitas.

Tenslotte, als beginneling op de gitaar, was ik gefascineerd door de volgende sologitaar uitvoering van het nummer "Noites Cariocas" door Daniel Nikolas Wirtz, vastgelegd tijdens een live-uitvoering; een schitterend arrangement en uitvoering als eerbetoon aan de grote Braziliaanse Chorolegende Jacob do Bandolim.

Jo
keepswinging@live.nl

Er is maar weinig informatie over Jacob do Bandolim beschikbaar in het Nederlands. Je vindt hier een korte biografie in het Engels, maar wie meer over hem te weten wil komen, is aangewezen op het Portugees. Als je die taal beheerst is de officiële website van het Instituto Jacob do Bandolim een prima start, waarop je alle informatie over hem kunt vinden. Verder geeft de website Músicos do Brasil ook veel informatie over Jacob do Bandolim. Ook de Choro-music blogspot is een prima plek om je te oriënteren in de verschillende aspecten van de Choromuziek. Deze Nederlands-Deense weblog is één van de weinige plaatsen op het web waarop je regelmatig in het Engels geïnformeerd wordt. Als je (on)regelmatig op de hoogte gehouden wilt worden laat dat dan even weten.
Bovenstaande bijdrage In Memoriam, Jacob door Jørgen Larsen is ook op die blog terug te vinden.

Hans Koert
keepswinging@live.nl