Keep (it) Swinging: Muziek op de Zuidpool

( To the English translation.) Music on the Antarctic

Een paar weken geleden nam Sally Douglas uit Australië contact met me op met de mededeling: My father was a member of the BANZARE and I have 3 Goodson records - each seems to have one song per side - three of the songs are "Let's Pretend", "Girl Friend" and the "French Song" (= Mijn vader was lid van de BANZARE (= British-Australian-New Zealand Antarctic Research Expedition ) en ik heb drie Goodson platen met één nummer per kant met titels als "Let's Pretend", "Girl Friend" en de "French Song". Haar vader was pilot-officer Eric Douglas van de Royal Australian Airforce (= Koninklijke Australische Luchtmacht) en één van de leden van de eerder genoemde expeditie naar de Zuidpool ondernomen tusen 1929 en 1931. De leider van deze expeditie was sir Douglas Mawson, die ook al eerder deelnam aan een Zuidpoolexpeditie, namelijk die van 1910, genaamd: Australian Antarctic Expedition.

Eric Douglas, één van de piloten op de Gipsy Moth vliegtuigen.( foto National Library of Australia)

Sally vertelde me dat de drie Goodson platen van haar vader geweest waren. Goodson platen zijn witte flexibele platen, onbreekbaar, buigbaar en, later, ook onbrandbaar toen ze gemaakt werden van Rhodoid. Deze witgekleurde platen waren uitermate geschikt om bedrukt te worden, aangezien ze niet, zoals gewone 78-toeren platen een papieren label rond het middengat hadden, maar bestond uit een compleet bedrukbaar oppervlak, inclusief de groef.

The Discovery met handtekeningen, nadat ze veilig teruggekomen waren in maart 1931 ( Foto National Library of Australia)

De drie Goodson Records die Sally Douglas noemt zijn hoogstwaarschijnlijk speciaal voor deze expeditie gemaakt. Op de plaat staat gedrukt: Presented to the MAWSON ANTARCTIC EXPEDITION 1929 (= Aangeboden aan de Zuidpoolexpeditie van 1929 van Mawson) en heeft een foto van de driemaster "The Discovery". Het lijkt er op dat deze drie Goodson platen uniek zijn en nooit in de handel geweest; goed mogelijk dat dit de enige drie exemplaren zijn, die aan boord waren van The Discovery.

Eric Douglas noemt de gramofoon in één van zijn brieven. (Sally Douglas archive)

De drie Goodson Records hebben alle drie dezelfde foto en tekst gedrukt op het oppervlak, maar hebben verschillende titels: "Let's Pretend", "Girl Friend" en de "French Song". Arthur Badrock, discograaf en samensteller van de Goodson Record Discography noemt deze drie titels niet, maar alleen één met de titel: Oh You Have No Idea gespeeld door een band die zich verschuilt achter het pseudoniem The Southern Melody Serenaders (een Fred Hall studio-orkest), wat zou kunnen betekenen dat er nog meer exemplaren aan boord waren behalve deze drie.

Foto van de mannen rustend en rokend, met rechts de HMV slingergramofoon. Eric Douglas is de man met pijp linksboven op het bed. (photo National Library of Australia)

Op het schip was, natuurlijk zou ik bijna zeggen, een HMV slingergramofoon om deze Goodson platen af te spelen. We weten niet of er ook andere, breekbare schellakplaten mee op reis gegaan zijn. De foto's van de gramofoon, die ons overgeleverd zijn lijken een "zwarte" plaat te bevatten, hetgeen op een "gewone" breekbare plaat kan wijzen, maar ook een flexibele plaat geweest kan zijn, zoals bijvoorbeeld een Filmophone, die ook in het zwart gemaakt werden; feit is dat deze Goodsonplaten ideaal waren voor een reis onder extreme omstandigheden, aangezien ze featherweight, pliable and unbreakable ( = vederlicht, buigbaar en onbreekbaar) waren, zoals op het label staat. Het feit dat ze de barre tocht overleeft hebben bewijst dit.

Eén van de drie Goodson records (collectiie Sally Douglas)

In het logboek schrijft Eric Douglas op 6 januari 1931 wat de dag ervoor plaats vond, namelijk op de dag, waarin delen van de Zuidpool opgeeist waren door Koning George V van Engeland. Het ging over een uitbreiding van het gebied dat genoemd was naar de koning, King George V land. Die uitbreidingen omvatten Oates land, gelegen tussen de 142 en 162 meridiaan oostelijk van Greenwich en tussen de 66ste breedtelijn en de Zuidpool, waarbij inbegrepen de Curzon Archipelago, May Archipelago, Dixon Island, Mackeller Islets en Hodgeman Islands. De plechtigheid had plaatsgevonden op 5 januari 1931 om twaalf uur precies, waarbij de vlag gehesen werd door de schipper en de proclamatie werd voorgelezen door Sir Douglas. Hierna klonk een driewerf hoera en de ceremonie werd afgesloten.

Sir Douglas Mawson, leider van de expeditie ( foto van de tentoonstelling in het Parliament House Canberra )

Later op diezelfde dag bezochten ze een kolonie Adelie pinguins en Eric Douglas schrijft hierover in zijn logboek: We brought along a portable H.M.V. gramophone and played it to the Penguins in a nearby rookery, they did not appreciate good music, but kept picking at the instrument in their anger. (= We hadden een HMV slingergramofoon meegenomen en speelden die voor de pinguins in de vlakbij gelegen kolonie. Ze hielden echter niet van goede muziek en pikten steeds naar de gramofoon in hun boosheid.)

Eric Douglas speelt muziek voor de pinguins op Adelie Land (Cape Dennison - Commonwealth Bay 5 januari 1931) (foto National Library of Australia)

Is dat niet grappig? Sally bezat nog wat foto's van de expeditie en ook in de Nationale Bibiliotheek van Australië zijn nog foto's van deze expeditie, waarbij de mannen met de gramofoon afgebeeld zijn. Zo kan een "saaie" 78-toerenplaat toch nog een boeiend stukje geschiedenis opleveren. Bedankt Sally voor deze foto's uit je vaders archief en voor de informatie over de drie Goodson platen. Het is verbazend, dat, na zovel jaren, dit verhaal nu doorgegeven kan worden.

Hans Koert - keepswinging@live.nl

Deze bijdrage is ook (in het Engels) te vinden in de Flexible Records blog en in de Keep Swinging blog als Music to the Antarctic . Je vindt meer discografische informatie over de platen in de bijdrage: Mawson Antarctic Expedition.

Keep swinging

Hans Koert

keepswinging@live.nl

English ( Naar de Nederlandse vertaling)

A few weeks ago I was contacted by Sally Douglas from Australia who told me that she is the daughter of Eric Douglas, member of the MAWSON-BANZAR expedition. Her father was pilot-officer Eric Douglas from the Royal Australian Airforce and one of the members of the so-called BANZAR-expedition, the British-Australian-New Zealand Antarctic Research Expedition of 1929 - 1931. The leader of this expedition was sir Douglas Mawson, who also took part on previous Antarctic Expedition, like the Australian Antarctic Expedition of 1910. A rather strange subject for this blog, you might think, but if you visit the English translation you will learn that it has to do with some rare 78rpm flexible records aboard the expedition ship. Enjoy it at: Music on the Antarctic.