Keep (it) Swinging: De Onzichtbare Koning (= Le Roi Invisible)

De Onzichtbare Koning (= Le Roi Invisible) (Nederlands) The Invisible King ( = Le Roi Invisible) (English)
Oscar Alemán: 100 Años "Una Leyenda"

Le Roi Invisible - Gani Jakupi
De Onzichtbare Koning
Een portret van Oscar Alemán
Hans Koert

In de geschiedenis van de Jazz is er geen gebrek aan verering van grote namen. Sommigen is het gelukt om in het collectief geheugen van de mensen te blijven hangen, om iconen te worden van de muziek; anderen zijn alleen bekend gebleven bij een kleine groep liefhebbers. Er zijn er maar weinig die in zo korte tijd van succes naar vergetelheid gegleden zijn als Oscar Alemán. Deze artist is eigenlijk volledig onzichtbaar geworden; geheel verdwenen uit het geheugen van de jazzfans, hoewel hij in de jaren dertig furore maakte met zijn gitaarspel. Ik ontdekte Oscar Alemán en zijn muziek dankzij relaties in de Latijns Amerikaanse muziek en de documentaire over Oscar Alemán: Una vida con swing. ( Gani Jakupi)

Afgelopen maand werd het feit herdacht, dat Oscar Alemán 100 jaar geleden geboren werd in het plaatsje Machagai in het noorden van Argentinië. Dit feit werd herdacht met een nieuwe straatnaam, een cultureel centrum kreeg Oscar’s naam en concerten in Machagai en Resistencia door kleindochter Jorgelina Alemán, een gevierd jazzzangeres. In Buenos Aires trad de Hot Club de Boedo op in een concert bestempeld als Centenario del Nacimiento de Oscar Alemán ( = De 100ste geboortedag van Oscar Alemán) in het Asociación de Fomento y Biblioteca Popular General Alvear. In het Doctor Jazz Magazine, het belangrijkste kwartaalblad in West Europa voor traditionele jazz, verscheen het artikel: Oscar Alemán (1909-2009). In de Oscar Aleman blog en deze Keep Swinging blog verschenen bijdragen over Oscar en je vindt onder aan de bijdrage van vandaag een overzicht van de artikelen over 100 jaar Oscar Alemán: 100 Años "Una Leyenda" . Die paar festiviteiten rond deze herdenking bij elkaar, vormen, als je’t mij vraagt, een mager resultaat. Met recht wordt Oscar Alemán, in een nieuw boek, bestempeld als “de onzichtbare koning”, Le Roi Invisible.

Afgelopen maand verscheen van de Albanese Kosovaar Gani Jakupi, een artiest, die in Spanje woont, een stripverhaal getiteld Le Roi invisible ( = De onzichtbare koning), met als ondertitel: Un portrait d' Oscar Alemán. (= Een portret van Oscar Alemán).
Dit mooi uitgevoerde stripboek heeft een harde kaft en vertelt in 64 in kleur gedrukte pagina’s het levensverhaal van Oscar Alemán.
Gani Jakupi werd 53 jaar geleden geboren in Kosovo, nu een onafhankelijk land, maar toen een deel van Servië. Hij vluchtte en ging wonen in Barcelona waar hij in 1991 als scenarioschrijver meewerkte aan een eerste stripverhaal getekend door Hugues Labiano, getiteld “Matador”. Er zouden later nog meer strips in deze serie verschijnen. Hij ontwikkelde zich tot een veelzijdig artiest: illustrator, tekenaar, journalist, ontwerper, fotograaf, schrijver ( hij schreef de roman “Thanksgiving Day”, korte verhalen en essays met politieke analyses), vertaler, componist en als jazzmuzikant. Vanaf 2005 maakt hij zelf stripverhalen over nu helemaal vergeten (jazz) musici zoals de blinde Spaanse pianist Tete Montoliu, die in de zomer van 1997 overleed en nu bij veel jazzliefhebbers onbekend is. Ik hoorde hem tijdens een concert in februari 1980 met het Trio Intrioduction ( Harry Happel piano, Daan Gaillard bas en Fred Krens slagwerk) in De Doelen in Rotterdam. Het boek is getiteld Montoliu Plays Tete en bevat twee CDs met opnamen van Tete. Andere vergeten artiesten, ontrukt aan de vergetelheid zijn de Braziliaanse dichter, componist en journalist Vinícius de Moraes, folksinger Pete Seeger en Benny Moré, de grote Cubaanse zanger; Oscar Alemán past dan ook naadloos in dit rijtje vergeten artiesten.

Het stripboek begint met de aankomst van een vliegtuig op het Ezeiza vliegveld van Buenos Aires. Een groep journalist is in afwachting van de grote Amerikaanse bandleider Duke Ellington. Hij wordt in de aankomsthal verwelkomt door een journalist Mr. Herrera, die hem wil interviewen. Un journaliste? (= Bent u journalist ?) vraagt Ellington: Excellent ! Demande-lui des nouvelles d'Oscar ( = Prima. Heb je nieuws over Oscar?). De journalist kijkt verbaasd. Oscar? Quel Oscar? (= Oscar? Welke Oscar?) Oscar Alemán, le guitariste? (= Oscar Alemán, de gitarist?) Of course ! LE guitariste. (= Natuurlijk DE gitarist) Vous voudrez bien le chercher pour moi, n' est-ce pas? ( = Wil je hem s.v.p. zoeken gaan zoeken voor me!). Deze gebeurtenis vertelt iets over de bewondering voor Oscar Alemán’s gitaarspel, dat de Duke na veertig jaar nog steeds voelde. Deze bewondering van de Duke voor Oscar’s spel loopt als de rode draad door het verhaal.

Josephine Baker ©2009 Gani Jakupi
In het boek komt het hele leven van Oscar Alemán langs: over zijn optredens in het familie bandje Het Moreira Sextet, zijn leven als straatkind in Santos (Brazilië), zijn eerste zelfverdiende cavaquinho, zijn samenwerking met Gastão Bueno Lobo, hun tournee naar Europa met de Harry Fleming’s Hello Jazz revue, zijn jaren bij Josephine Baker, zijn ontmoetingen met Django Reinhardt en Duke Ellington in de jaren dertig in Parijs, de Duitse bezetting van de Frankrijk en zijn ontsnapping naar Argentinië, de successen in zijn eigen land in de danszalen van Buenos Aires met violist Hernán Oliva.

Duke Ellington had Oscar horen spelen, toen hij in de jaren dertig Parijs aan deed en wilde hem hebben voor een tournee door de Verenigde Staten. Dat zag Josephine helemaal niet zitten: Mais ... qu'est-ce que je dis la? (= Luister eens goed wat ik je ga zeggen …..) Ou est-ce que je peux trouver un autre musicien capable de chanter en Francais, Anglais, Espagnol, Bresilien ... jouer de la guitare, du cavaquingho, des congas, de la pandereta .. et tout instrument de percussion que tu mets devant lui, qui soit noir et tellement chou? ( = Waar vind ik net zo’n muzikant als Oscar, die kan zingen in het Frans, Engels, Spaans en Portugees, die gitaar kan spelen, en de cavaquingho, de conga’s en pandeiro ( = een Braziliaanse trom) en alle andere ritme-instrumenten, die je voor zijn neus zet; zo'n donker schatje....?).

Het verhaal eindigt met één van de meest emotionele momenten in Oscar’s leven, namelijk de zelfmoord van zijn vriend Gastão. Als hij gevraagd wordt om te komen spelen bij Josephine Baker, moet hij zijn compagnon Gastão Bueno Lobo achterlaten in Madrid. Hij gaat terug naar Brazilie waar hij vandaan kwam en pleegde daar zelfmoord. Deze zelfmoord heeft Oscar zich altijd zelf persoonlijk aangetrokken ……….

In het boek volgt Gani Jakupi nauwgezet de informatie, zoals die gegeven wordt in de prachtige documentaire La vida con swing ( = Een Leven vol Swing), gemaakt door Hernan Gaffet. Deze indringende documentaire zette hem aan tot het tekenen van dit boek. Zijn tekeningen zijn natuurgetrouw en hij gebruikte

originele foto’s om de werkelijkheid geen geweld aan te doen.
Een prachtig uitgevoerd stripverhaal is het geworden, een laagdrempelige biografie over een groot artiest; hopelijk bereikt het een nieuwe groep liefhebbers. Het is jammer voor ons, dat het boek geschreven is in het Frans; ik hoop dan ook dat er snel een Engelse en een Spaanse ( en wie weet, een Nederlandse ………..?) versie mogen verschijnen.

Hans Koert - keepswinging@live.nl

Le Roi Invisible - Gani Jakupi ( Futuropolis 2009 ( ISBN: 978-2-7548-0206-2 (724047))

Het boek Le Roi Invisible door Gani Jakupi was zaterdag 4 april 2009 op de Doctor Jazz Dag in Wageningen in te zien. (Hans Koert)